Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’ten işverene uyarı… Çelik, TBMM’ye sevk edilen kısa çalışma ödeneği ile işten çıkarılmaması karşılığında işçinin ücretini devletin ödeyeceğini anımsattı, ‘Krizi bahane edip işçi çıkarmayın’ dedi
AKŞAM’ın sorularını yanıtlayan Faruk Çelik, küresel kriz nedeniyle aldıkları tedbirleri anlattı.
l Küresel krizle birlikte işsizliğin artmaması için Bakanlık olarak ne gibi önlemler aldınız?
Krizin ilk dönemlerinde İstihdam Paketi’ni çıkardık. Krizin ağırlaşmasıyla da kısa çalışma ödeneğine ilişkin düzenlemeyi TBMM’ye sevk ettik.
Böylece, kriz döneminde istihdamı koruyacağız. Düzenleme Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, haftaya da Genel Kurul’da ele alınarak yasalaşacak. Amacımız, işçilerin iş akdinin feshedilmemesi. İşçinin çalışmadığı sürenin ücret ödemesini biz yapacağız. İstihdamın korunması açısından önemli bir adım. Kısa çalışma ödeneğinin 3 ay olan faydalanma süresini 6 aya çıkarıyoruz. Ödeneği de yüzde 50 artırıyoruz. Asgari ücret alan ve 1 ay çalışmayan işçiye verilecek ücret 266 TL iken 400 TL’ye çıkarıyoruz. 533 TL ücret alan işçiye ödenecek ücreti ise 800 TL’ye çıkarıyoruz. Ayrım yapmadan, ekonomik krizin vurduğu tüm sektörler yararlanacak. İşverene diyoruz ki işçiyi çıkama, işçinin ücreti bizden. Meclis’teki düzenlemeyle, genç ve kadın istihdam edenlerin primlerinin devlet tarafından ödenmesine yönelik teşviğin süresini 1 yıl daha uzatıyoruz. Kriz nedeniyle sadece 60 bin kişilik istihdam yaratıldı. Bu yeterli değil.
l Kısa çalışma ödeneğinin bütçeye maliyeti ne olacak?
Kısa çalışma ödeneğinin bir maliyeti var ve İşsizlik Sigortası Fonun’dan karşılanacak. 1 milyon kişiye ödenmesi halinde, 6 ay için 2.4 milyar TL’lik bir imkan işçilere verilecek. Bunu direkt işçinin hesabına ödeyeceğiz. Ciddi bir katkı oluşturuyoruz işverene.
l Sadece bu düzenleme talepleri karşılamaya yeterli olacak mı?
Bu süreç kritik. Önlemlerin bir bölümü kamuya düşüyor. İşverenlerin de bu sürece direnç göstermesi lazım. Kamu olarak biz bu önlem alırken, işveren de pazar araştırmasına gidecek, yeni alanlara yönelip, üretimini durdurmayacak. İşçi ve sendikalar da kriz döneminde taleplerinde o şekilde bir duruş sergilemeli. Üçlü olarak işçi ve işverenlerle kriz sürecini atlatacak bir duruş sergilememiz gerekiyor.
İşadamları, servetine servet kattı şimdi fedakarlık yapsın
l İşverenlerin prim ve vergiler konusunda da yeni talepleri var?
Ne yapıldı diyorlar. Çok şey yapıldı. 49 ilde teşvik var. Araziyi, primleri, elektrik ücretini, vergiyi, devlet ödüyor. 49 ilin dışındaki illerde yüzde 25 prim indirimi yaptık. Bu prim indirimi ile 4.7 milyar TL işverenin cebinde kaldı. Bunun yanında işçinin de ücretini biz ödeyelim diyoruz. Bir şey yapılmıyor demek doğru değil. İşverenden ne istiyoruz. Siz 5 yıl bu ülkede bu hükümetin yarattığı imkanlarla kazandınız, servetinize servet kattınız. Şimdi de zor bir dönem. O halde bunu aşarken işverenin de fedakarlık göstermesi gerekiyor. Yetti yetmedi diyecek noktada değiliz. Taleplerin sonu yok. İmkanlara ve değişen durumlara göre tedbirleri almaya devam edeceğiz.
l Küresel kriz nedeniyle istihdam rakamları nasıl değişti. İstihdamdaki azalmanın en fazla olduğu sektör hangisi?
Ağırlık olarak otomotiv, demir- çelik ve tekstil sektöründe daralma söz konusu. Ciddi sıkıntılar var. Bittik battık diye yaklaşım da doğru değil. Çalışma hayatı çok dinamik. 2008 yılında kasım ayına kadar 700 bin kişi işe girmiş, çıkmış. Aralık ayında işten çıkışlarda çok fazlalık var. Kasımda 111 bin kişi, aralıkta 230 bin kişi sigortalılıktan çıkmış. Küresel krizden dolayı kayıtdışına kaçış da vardır. Kasımdan itibaren sigortalı çıkışında bir artış söz konusu. Bunu dikkatle izliyoruz. Ocakta 244 bin kişiye işsizlik ödeneği ödedik. Geçen yıl ocak ayında bu sayı 100 bin kişiydi. İşsizlikte 144 bin kişilik artış var. 340 bin kişilik de sigorta çıkışı var.
Krizi bahane edip işçiyi kapıya koymasınlar.
l İşten çıkarmaların kriz bahane edilerek yapıldığı yönünde bazı eleştiriler var?
İşveren kötü günde hemen işçiyi kapıya koyma bakış açısını tercih etmemeli. İşvereni anlıyorum. Ben nasıl ona elimi uzatıyorsam o da işçiye uzatmalı.
l Çalışma hayatınız boyunca hiç işten çıkarıldınız mı?
Çok işlerde çalıştım. Çok atıldım, işe girdim, çıktım. İşsizliğin, harçlıksızlığın ne olduğunu bilirim. O yüzden her vatandaşa imkan sağlama çabası içindeyiz. Çalışmak da işten kovulmak da bizim için. Bunların hepsini yaşamış biriyim.
l İşsizlik Sigortası Fonu’nun kullanım koşullarının yumuşatılması yönünde gelen taleplerin olduğu doğru mu?
Fon’da bir imkan var. Küresel krizi dikkatli izleyip Fon’da bir varlık var diye har vurup harman savuramayız. Dikkatli kullanmamız lazım. Piyasaları dikkatli izleyip çalışma hayatına katkı sağlayacak şekilde kullanmalıyız. Kısa çalışma ödeneği bu taleplere yanıt olsun diye yapıldı.
l Kayıtdışıyla mücadelede önemli çalışmalar yürütüyorsunuz ancak kriz nedeniyle de kayıtdışına kayışlar var. Kriz sürecinde bu kayışlara esneklik göstermeniz söz konusu olur mu?
Kayıtdışıyla mücadele konusunda yaptığımız çalışmalarla, son üç ayda 250 bin kişiyi saptadık. Türkiye kayıtdışı cenneti olmaktan hızlı bir şekilde kurtulacak. Kriz nedeniyle göz yumma söz konusu değil. Kayıtdışılığı görmemek demek, haksız rekabete sebebiyet vermek demek. Türkiye, bu konuda hassas olmalı. Kayıtdışılığı kaldırmalıyız ki devletin gelirleri artsın ve vergi ile primlerde indirim olsun. Kriz nedeniyle işverenler kayıtdışılıği geçici çözüm olarak kullanmak isteyebilir. Biz de buna pirim vermeyiz. Firma tercih eder ve biz de yakalarsak gerekeni yapar, müeyyide uygularız.
İnsandan Kaynaklar 